Twój zaufany partner w drodze do sukcesu

1.

Kogo dotyczy Konwencja?

Przede wszystkim ochroną są objęcie prawnicy, którzy świadczą usługi pomocy prawnej, reprezentacji prawnej lub doradztwa prawnego na rzecz klientów krajowych lub zagranicznych w swoim państwie macierzystym zgodnie z prawem tej strony lub zostali objęci oświadczeniem państwa-strony Konwencji wskazującym tytuły zawodowe podlegające ochronie prawnej. Ochroną są objęci również zawodowi pełnomocnicy przed organami organizacji międzynarodowych (art. 6, 7, 9 ust. 4 Konwencji), osoby, którym odmówiono nadania tytułu prawnika (art. 6, 7, 9 ust. 4 Konwencji), osoby wspierające bezpośrednio prawników (art. 6 ust. 3 lit. b) i c) i art. 9 ust. 4 Konwencji) oraz osoby na stanowiskach wyższego szczebla w samorządach zawodowych (art. 9 ust. 4 Konwencji - możliwość swobodnego prowadzenia działalności zawodowej)

2.

Czego dotyczy Konwencja?

Konwencja dotyczy czynności zawodowych prawników i samorządów prawniczych jako samorządów zawodów zaufania publicznego. Oznacza to, że prawa wynikające z Konwencji przysługują osobom pełniącym zawody prawnicze zarówno w kraju macierzystym, jak i prawnikom zagranicznym, ale mogą przysługiwać też samorządom prawniczym. 

3.

Zakres minimalny

Katalog bazowych praw prawników został uregulowany w art. 6 Konwencji. Do praw tych należy:
oferowanie pomocy prawnej i reprezentacji prawnej - co utrudni państwom ataki na prawników czy nieuzasadnione przeszukiwania miejsc wykonywania zawodu, ataki SLAPP;
swobodnie decydować o nawiązaniu, odmowie nawiązania lub zerwaniu stosunku prawnego - co ma realizować zasadę swobody umów poprzez kształtowanie stosunku z klientami;
szybkiego i skutecznego dostępu do klientów i potencjalnych klientów, w tym pozbawionych wolności - eliminując praktykę organów procesowych odmawiającą dopuszczenia prawnika do czynności z klientem lub świadkiem w postępowaniu czy doprowadzając do zmiany zasad samorządu zawodowego dot. reklamy usług i pozyskiwania nowych klientów;
uznania za osoby uprawnione do świadczenia usług - jedno z podstawowych praw uniemożliwiające kwestionowanie uprawnień nadanych przez zagraniczne samorządy zawodowe czy wzajemne kwestionowanie uprawnień nadanych przez organy krajowe;
dostępu do materiałów występujących w aktach sądów, trybunałów i organów wymiaru sprawiedliwości podczas działania w imieniu klientów - realizowane poprzez dostęp do akt spraw klientów, w tym w postaci cyfrowej;
do skutecznego dostępu i komunikowania się z sądem lub organem procesowym - w sposób tradycyjny, jak również za pomocą usług elektronicznych umożliwiających taką komunikację (portale akt, portale doręczeń elektronicznych z możliwością składania pism);
do składania wniosków i skarg w zakresie prowadzonej sprawy - wnioski mogą dotyczyć wyłączenia sędziego; prokuratora lub pracownika czy organu, dopuszczenia do udziału w sprawie, składania środków zaskarżenia i środków odwoławczych czy pism inicjujących postępowanie;
do skutecznego udziału we wszystkich postępowaniach, w których reprezentują klienta - organy prowadzące postępowania czy strony nie powinny utrudniać prawnikowi udziału w postępowaniach;
informowania o świadczonych usługach - prawnik ma dobór środków informacji o świadczonych usługach czy też prawo do reklamy z zastrzeżeniem ograniczeń w prowadzeniu reklamy (m. in. wprowadzającej w błąd);

Dodatkowo: 

brak negatywnych konsekwencji z tytułu wykonywania czynności bez uszczerbku dla wolności wypowiedzi,

prawo do zachowania poufności,

wolność wypowiedzi,

dwuinstancyjne postępowanie sądowe przed niezależnym i bezstronnym organem wraz z wymierzaniem kar proporcjonalnych i zgodnych z zasadą legalizmu,

gwarancje bezpieczeństwa dla prawników pozbawionych wolności: możliwość kontaktu z obrońcą, możliwość zawiadomienia samorządu, obecność przedstawiciela samorządu przy wykonywaniu czynności zawodowych, pouczenie prawnika o przysługujących prawach,

możliwość prowadzenia działalności przez samorząd zawodowy bez podatności na naciski słowne lub fizyczne.

4.

Mechanizm kontroli nad przestrzeganiem praw prawników - nowy bezpiecznik

Powołanie Grupy Eksperckiej GRAVO, która ma składać się z 8 do 12 przedstawicieli mianowanych przez Komitet Stron, którzy mają reprezentować różne porządki prawne, cechować się wysokimi kwalifikacjami moralnymi oraz doświadczeniem w ochronie praw prawników i reprezentować 1 kraj, po 8 ratyfikacjach przez Komitet Ministrów. Eksperci mają zostać wyłonieni w konkurencyjnej i transparentnej procedurze.

Komitet Stron będzie odpowiedzialny za wybór członków GRAVO; przyjmowanie zaleceń w zakresie przestrzegania przepisów Konwencji czy realizacji wniosków GRAVO wynikających z przeprowadzonej ewaluacji; opiniowanie poprawek do Konwencji w trybie art. 22 ust. 2 Konwencji.

Do kompetencji GRAVO należy wydawanie opinii o przestrzeganiu praw wynikających z Konwencji; ocena implementacji Konwencji przez państwa strony Konwencji; monitorowanie naruszeń Konwencji.

Przy realizacji kompetencji GRAVO może poza wydawaniem sprawozdań i opinii realizować wizyty krajowe, na których będzie mogła korzystać z przywilejów i immunitetów quasi-dyplomatycznych, tj. nietykalności cielesnej i nietykalności mienia na zasadach zbliżonych do przedstawicieli rządów. 

Mechanizm kontroli dzieli się na tryb stały i tryb pilny. Tryb stały, uregulowany w art. 12 Konwencji miałby zastosowanie do sytuacji, kiedy naruszenia nie mają dużej skali, a także co do implementacji Konwencji przez państwa-strony. Początkowo GRAVO dobiera zakres, cele i metody ewaluacji, w szczególności odpowiednie kwestionariusze oceny. Tryb pilny może zostać uruchomiony przez GRAVO wtedy, gdy poweźmie ona wiarygodne wiadomości wskazujące na konieczność zmniejszenia skali lub liczby poważnych naruszeń Konwencji przez państwo-stronę. Informacje mogą pochodzić od samych prawników czy aktywistów w zakresie ochrony praw człowieka, jak również od samorządów prawniczych bądź prasy. Wówczas GRAVO może zażądać od państwa-strony pilnego przedłożenia specjalnego raportu dotyczącego środków podjętych w celu zapobieżenia takim naruszeniom. Po zbadaniu ustaleń dochodzenia GRAVO przekaże te ustalenia państwu-stronie, którego to dotyczy, a w razie potrzeby Komitetowi Stron, Komitetowi Ministrów oraz Zgromadzeniu Parlamentarnemu Rady Europy, wraz z wszelkimi uwagami i zaleceniami. 
Sprawozdanie i wnioski GRAVO z wizyt krajowych i ewaluacji zostaną podane do publicznej wiadomości od momentu ich przyjęcia wraz z uwagami państwa-strony. Zalecenia wynikające z raportu GRAVO powinny zostać zaimplementowane przez państwo-stronę, co jest okresowo oceniane przez GRAVO.

Polska przystąpiła do Europejskiej Konwencji o Ochronie Zawodu Prawnika ("konwencja") z dniem 14.05.2025. Przystąpienie Polski do Europejskiej Konwencji o Ochronie zawodu prawnika oznacza przyjęcie zobowiązań, w tym legislacyjnych, do zapewnienia niezależności i skutecznej ochrony prawników oraz samorządów prawniczych. Podpisanie przez Polskę Konwencji o Ochronie Zawodu Prawnika jest szeroko dyskutowane w prasie, a także było analizowane przez przedstawicieli doktryny polskiej, jak i europejskiej, jako że zobowiązania wynikające z konwencji będą obowiązywać przede wszystkim państwa europejskie. 

Konwencja powołuje nowe organy monitorujące jej realizację i mogące podjąć interwencję w przypadku naruszania praw prawnika. Istnieje ryzyko, że w przypadku niektórych zgłoszeń od podmiotów zewnętrznych mogą one zostać zignorowane.

E-mail: laboratorium@legal-lab.pl

laboratoriumprawnicze.legallab@gmail.com

Tel: 511448501

Facebook: Laboratorium Prawnicze Legal Lab

Twitter: AnastazjaDrapa1

Linkedin: Legal Lab Laboratorium Prawnicze