Inflacja prawa
Jest ona zjawiskiem polegającym na masowej replikacji aktów prawnych, często w materiach, które powinny być całościowo regulowane przez jedną ustawę, czy ustaw zmieniających i licznych aktów wykonawczych. Podstawową przyczyną występowania tego problemu jest niedostateczne regulowanie jednej materii w ustawie, niespójności wewnętrze (często niezgodności prakseologiczne, przeciwieństwa, dodawanie licznych leges speciali do jednej normy generalnej (lex generalis), często - liczne przepisy blankietowe mające uregulować kompleksowo materię zamiast ustawy. Po drugie, ustawodawca praktykuje częste zmiany ustaw w niewielkich (nawet 1 rok) odstępach czasu, następujące po sobie, aby uniknąć prostowania błędów przez siebie (bądź przez wspierającą AI) wygenerowanych.
Paradoksalnie praprzyczyną jest zasada, że jedną materię trzeba kompleksowo uregulować - stąd tak liczne, częste działania ustawodawcy, w imię ochrony praw.
Dlaczego uznajemy to za problem? Od 2014 roku zauważyliśmy liniowy skokowy wzrost liczby aktów prawnych, w szczególności ustaw, co nie szło w parze z jej jakością. Często towarzyszyły pracom legislacyjnym braki w ocenie skutków regulacji, która uzasadniałaby potrzebę powstania aktu prawnego, bez całościowej analizy skutków regulacji, bez nawet (!) analizy aktualnego stanu w kraju, nie mówiąc o stanie prawnym w innych krajach.
Powinniśmy ten problem rozwiązać, nie stosując drastycznych rozwiązań, które sparaliżowałyby aktywność ośrodków inicjatywy ustawodawczej (inicjatywa na rzecz ograniczenia liczby wnoszonych ustaw).
1. Potrzebujemy sporządzenia nowych zasad techniki prawodawczej, opartych o zasady podziału logicznego i konstrukcji sieci złożonej (tej dystrybucyjnej WS, nie fraktalnej).
2. Konieczne jest badanie stopnia podobieństwa ewentualnie nowelizowanej ustawy do celu, który ma realizować. (w OSR powinno to być wskazane)
3. Należy ograniczyć do niezbędnych celów używanie przepisów blankietowych o charakterze fakultatywnym i regulować materię szczegółowo, precyzyjnie, w samodzielnych myślach - błąd w sztuce prawniczej kosztuje miliony problemów dla obywateli, a miliony odszkodowań dla Skarbu Państwa (prawo to sztuka tworzenia dobrego i pięknego, także tworzenia sieci złożonej).
Co może rozwiązać problemy techniki prawodawczej?
Powinniśmy pochylić się nad rozwiązaniami bardziej skomplikowanymi niż rozwiązania takie jak elimination (ograniczenie liczby ustaw), które mogą zamrozić aktywność legislacyjną uprawnionych podmiotów.
Rozwiązania proponowane przez nas mają podejście konstruktywistyczne - skupiają się na konstrukcji podstawowej struktury niesprzecznej z deklarowanym celem.
1. Wybieramy cel niesprzeczny z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi i prawami człowieka (np. to ograniczenie biurokracji, ochronę inwestorów)
2. Wybieramy tak samo rozwiązania prawne niesprzeczne z zasadami konstytucyjnymi i w zgodzie z międzynarodową praktyką. Badamy ich niesprzeczność za pomocą testów logicznych, które skonstruujemy w oparciu o dane pozyskane przez nas.
3. Stosowany test powinien opierać się o probabilistykę (gdzie jest to możliwe), zgodność ze standardami międzynarodowymi czy krajowymi - żeby uniknąć nieuzasadnionych nowelizacji i flow of litigation. Można pokierować na odpowiedzi precyzyjnie skonstruowanymi pytaniami zgodnie z badaną materią. Pytania można skonstruować jako dendrogram - pytanie zamknięte i uzasadnienie.
4. Badamy, czy tekst regulacji mogłaby zrozumieć osoba po cn. 6 latach nauki szkolnej.
5. Jeżeli nie możemy oprzeć się o probabilistykę, skorzystajmy zawsze z modeli uczenia maszynowego, a dane możemy wykorzystać do dalszych badań. Tak zbadamy, jak chętnie uczył się nasz prawodawca, jakie miał trendy itd.
Zasady techniki prawnej
Mimo że powinny one być standardem ustawowym, są zapisane w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 "Zasady Techniki Prawodawczej". Pokrótce wymieniamy podstawowe zasady dobrej legislacji:
1. Ustawa powinna być skonstruowana tak, aby nie występowało w niej więcej wyjątków niż regulacji
2.Ustawa powinna wyczerpująca regulować dziedzinę prawa.
3. Nie powtarza się postanowień innych ustaw ani aktów prawnych.
4.Zdania powinny być redagowane zgodnie z powszechnie przyjętymi regułami języka polskiego, zwięźle, używając poprawnych wyrażeń języka polskego, wyjątkowo wyrażeń specjalistycznych.
5.Przygotowuje się uzasadnienie dla samej ustawy wraz z kompleksową analizą stanu prawnego, społeczną, ekonomiczną.
6. Odesłania do przepisów nie zawierają żadnych nakazów ich stosowania
7. Zakaz analogii w przepisach karnych i odesłań - zakaz analogii w prawie karnym.
Od czego zacząć ?
rANowa technika prawodawcy wskazuje na to, że trzeba zastanowić się nad siecią złożoną, którą prawodawca sobie stworzył, choć nie to miał na myśli. Z art. 2 Konstytucji, czyli zasady demokratycznego państwa prawa jest wyciągana zasada dobrej legislacji, która opiera się o standard legislacyjny wymuszający jak najbardziej zrozumiałe konstrukcje prawne.
Mamy już minimalne drzewo rozrostu.
Dlaczego mają być zrozumiałe? czy ustawodawca to sprecyzował? Jest to badane z użyciem machine learning, które bada, dla jakiej grupy wykształconych miałby być skierowany tekst, kalkulując jego wynik na podstawie liczby i częstotliwości występowania słów.
Odwołujemy się do Language Learning Model (model uczenia się oparty na naturalnym języku).
Jak dalej ocenić dalszy rozrost drzewa? Dalej przechodzimy do bardziej skomplikowanych reguł techniki prawodawczej.
Spis treści
- 1. Od czego zacząć?
- 2. Zasady techniki prawodawczej
- 3. Inflacja prawa- jak z nią walczyć?
- 4. Jak usprawnić technikę prawodawczą?
Nowa technika legislacyjna
DomyślnZłożoność po raz kolejny pojawia się w nowej odsłonie. Jest to już złożoność wieloobiektowa, polegająca na dodawaniu kolejnych obiektów i zagęszczaniu interakcji między nimi. Procesy te doprowadzają do coraz większego zakłopotania, zwiększając entropię, gdzie pojawia się strzałka czasu - czyli możemy już mówić o czasie.Ostatnio bardzo dyskutowana jest polska technika prawodawcza - jej złożoność (nie wieloobiektowa), a ta zdefiniowana operacyjnie przez Murraya Gell-Mana, która generuje minimum precyzji.
Tym razem zbadamy powstawanie prawa nie na poziomie tekstu, a na poziomie złożoności. Przeanalizujemy całą technikę legislacyjną polskiego prawodawcy, w jaki sposób przyczynia się ona do zakłopotania. Zaproponujemy nasze rozwiązania, które powinien wdrożyć prawodawca, żeby usprawnić technikę.
E-mail: laboratorium@legal-lab.pl
laboratoriumprawnicze.legallab@gmail.com
Tel: 511448501
Facebook: Laboratorium Prawnicze Legal Lab
Twitter: AnastazjaDrapa1
Linkedin: Legal Lab Laboratorium Prawnicze