Co otzymaliśmy?

Otrzymaliśmy wielopoziomowe sieci złożone istniejące na poziomie tekstu, na poziomie prawa krajowego, na poziomie prawa UE, na poziomie fundamentalnych zasad właściwych państwom UE. Wszystkie te poziomy na siebie oddziałują, przenikają się wzajemnie. Zauważyliśmy, że już z poziomu tekstu widać pewne miejsca wspólne, które stanowią trzon naszych rozważań. A w samej istocie naszym trzonem jest ta sama zasada państwa prawa, która zawiera w sobie praworządność, czyli sama ta sieć złożona powinna być chroniona przed nadużyciami podmiotów trzecich i przed błędami w sztuce prawniczej.

Błędy w sztuce prawniczej powinny być jak najczęściej unikane przez ustawodawców - sieć prawna jest skonstruowana w taki sposób, żeby naruszenie jakiejkolwiek zawartej w niej zasady mogło spowodować odłączenie się od węzła wychodzącego, a w konsekwencji konstrukcję oddalającego się grafa, poprzez złą konstrukcję przepisu odsyłającego czy wykładnię contra verbam. To się zdarzyło przy okazji wykładni przepisów art. 37 i 102 TFUE (t.j.1964) czy w innym stanie faktycznym przedstawionym przez ASJP. 

Skoro z zasady państwa prawa wywiedziono zasadę niezawisłości sędziowskiej, to jakie byłyby gwarancje jej? A jakie gwarancje dotyczyłyby skutecznej ochrony sądowej? Czy te same gwarancje dla państwa prawa, w którym ze stałym prawdopodobieństwem możemy oczekiwać pewnych zmian zgodnych z naszą aktualną sytuacją i z przyszłością skoro cechą sieci prawnych jest stała strzałka czasu - przepisy prawne i sieci obumierają po czasie lub tracą aktualność, a dzięki niektórym tendencjom możliwe jest prognozowanie kierunku zmian w prawie? Interesujące jest zachowanie interpretujących pod wpływem strzałki czasu (na to też mamy badanie).

Jeżeli mówimy o tej samej niezawisłości sędziowskiej,  która ma polegać na nieuleganiu konfliktom interesów ani zewnętrznym instrukcjom poza prawem, nieusuwalności oraz odpowiednim poziomie materialnym, który ma z założenia chronić przed korupcją, to co dalej?

Zostawiliśmy na to pewien test logiczno-psychologiczny polegający na umiejętności wykorzystania faktów, wskazanych instrukcji stron i ram prawnych do podjęcia decyzji oraz weryfikujący to test analityczny, aby poznać bez zaglądania akt sprawy, na ile nie było korzystania z instrukcji osób trzecich (w ramach testu online można wykluczyć możliwość korzystania z instrukcji podanych na polach). A następnie po przerzuceniu wyników na badania korelacyjne można wyodrębnić sposób zachowania się badanych grup. 

Skoro pojawia się wątek ochrony prawnej, na który nakłada się obowiązek jej zapewnienia przez sądy krajowe, to jak można ją zapewnić?

Dlaczego nie potrzebujemy logiki ocen? Logika ocen przydaje się nam do oceny, czy dany środek ochronny jest skuteczny, czy jednak nie. Czy może też wykryjemy sieci złożone wśród zakresów zastosowań czy zakresów wyników argumentacji tych środków? Dzięki testom logicznym polegającym na implikacji ocenimy w całości adekwatność i skuteczność tego środka. Skoro wybieramy zakres zastosowania tego środka i porównujemy go z definicją znaną prawu, doktrynie i orzecznictwu, a więc jego cechy - szeroki krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia, długi termin, ilość dodatkowych warunków oraz szanse ich spełnienia się pod kątem trwałości procesu i skali naruszeń, lista zarzutów co do których można wnieść środek odwoławczy, skalę odrzuceń przez niezawisły i niezależny organ sądowy działający na zasadzie państwa prawa. 

Koniecznie! nie zapominajmy że środki prawne muszą służyć ochronie beneficjentów tej sieci złożonej, a beneficjenci również mogą, a nawet powinni przyczyniać się do zapewnienia ochrony sieci prawnych przed nadmiernym zakłopotaniem i rozpadem na wielu poziomach. W związku z tym każdy katalog środków odwoławczych powinien zawierać taki środek, który umożliwi ochronę przed niewłaściwymi konstrukcjami prawnymi i ochronę przed negatywnymi skutkami błędów w sztuce i tzw. bezprawia legislacyjnego. Nie jest to nasz postulat, ale niewskazany wprost na poziomie tekstu ani z poziomu tekstu prawnego wymóg prawny, tak jak w tych stanach faktycznych, które wskazaliśmy.

Skoro też mówimy o zasadach mających swoje korzenie w prawach człowieka, a więc składających się na zasadę pewności prawa, nie możemy ignorować faktu, jaką wagę powinny mieć wybrane przez nas środki prawne i kogo mogłyby one dotyczyć. Dzięki tej sieci złożonej możemy też wyprowadzić kolejne grafy przenikających się ze sobą uprawnień podmiotów i państwa podlegających ochronie. Także możemy wyprowadzić katalog mechanizmów ochronnych przed naruszeniami tych uprawnień podmiotowych oraz dyskryminacją podmiotów, którym prawo ma służyć.

Badania te wskazują, jak istotna jest utrwalona w prawie definicja tak podstawowych zasad na poziomie naszego konstruktu. 

Metody badawcze

Wybraliśmy dla porównania 2 wyroki TSUE z 1964 roku i z 2016 roku. Dobraliśmy tak, aby dotyczyły całkowicie różnych stanów faktycznych i innej materii. Wyrok z 1964 roku 6/64 ENEL vs Costa Giudicio Conciliatore dotyczy dopuszczalności pytań prejudycjalnych, uprawnień sądów krajowych w zakresie dopuszczalnych ograniczeń działalności gospodarczej zagranicznych podmiotów. Wyrok z 2016 roku Tribunal de Contas x ASJP C-64/16 dotyczy zasady państwa prawa i niezawisłości sędziowskiej.

Z każdego wyroku wyciągnęliśmy z poziomu tekstu ramy prawne krajowe i unijne (to właśnie się pojawia w nowszych wyrokach TSUE) i na ich podstawie skonstruowaliśmy dwupoziomowe MST. Pomogły nam także odesłania do wcześniejszego orzecznictwa - to tworzy entropię jako miarę aktywności, a bez niej nie ustalimy jak rozrosła się sieć.

Nie mogliśmy w trakcie konstrukcji obejść się bez propozycji badań, które temu celowi miałyby służyć, pomijając technikę prawodawczą.

Na czym polega wielopoziomowość?

W poprzednich naszych badaniach, ustaliliśmy, jaką siecią złożoną jest prawo. Specyfiką tej sieci złożonej jest to, że interpretuje się prawo na wielu poziomach - od poziomu tekstu prawnego do czystej ratio legis, która przyświecała z założenia racjonalnemu ustawodawcy, skoro za podstawę obrano prawo pisane, czyli to które kodyfikuje ustalone zwyczaje. Dlatego tak wiele metod wykładni prawa powstało w toku tej samej aktywności - wykładnia językowa, wykładnia systemowa, wykładnia funkcjonalna, wykładnia celowościowa.  Moglibyśmy mnożyć przykłady, moglibyśmy również odnieść się do sporów uczonych... ale to wykracza poza materię, która ma zostać przez nas zbadana - a jest nią sama wielopoziomowość takiej sieci prawnej.

Spis treści 

1. 1. Na czym polega wielopoziomowość sieci prawnych?
2. 2. Metody badawcze
3. 3. Co otrzymaliśmy?

Sieci złożone, które znamy obecnie, są sieciami 2D mającymi tylko 2 płaszyczyzny, a więc mają one charakter wielopoziomowy. Inaczej ma się sytuacja, kiedy są to sieci złożone skonstruowane z przepisów prawnych. Nie możemy więc interpretować prawa contra verbam - czyli nie dostrzegać prawnych pułapek czy ignorować szerszy kontekst przepisów prawnych. A więc prawo możemy określić jako sieć złożoną wielopoziomową.

Dzisiaj opiszemy, jak taka sieć wielopoziomowa wygląda i jak ją skostruować.

E-mail: laboratorium@legal-lab.pl

laboratoriumprawnicze.legallab@gmail.com

Tel: 511448501

Facebook: Laboratorium Prawnicze Legal Lab

Twitter: AnastazjaDrapa1

Linkedin: Legal Lab Laboratorium Prawnicze